Zonder actieve participatie van burgers is het niet mogelijk om complexe maatschappelijke vraagstukken zoals de energietransitie, klimaatmaatregelen, de overspannen woningmarkt, kansenongelijkheid in het onderwijs en overbelasting van de zorg tot goede oplossingen te brengen. Op dit moment lopen burgers echter te vaak grote frustraties op bij initiatieven die zij zelf opzetten of door de overheid zijn opgestart. Veel burgers ontberen voldoende kennis hoe zij besluitvorming bij de overheid kunnen beïnvloeden. Bij de functionarissen die hier vanuit de overheid bij betrokken zijn is vaak sprake van gebrekkige vaardigheden om burgers te betrekken en met hen in gesprek te gaan. Het zojuist verschenen boek ‘Sociaal leren en actief burgerschap’ van Margreeth Broens bespreekt het ‘sociaal leren’ dat hiervoor nodig is: zowel bij burgers als bij professionals, zoals ambtenaren, politici en externe adviseurs. Dit is een onderbelicht aspect, aldus de auteur, dat – mits bewust en actief ingezet – de huidige praktijk van burgerinitiatieven flink zou kunnen verbeteren.

Burgerparticipatie moet veel meer zijn dan inspraak, vindt ook de overheid; reden voor de overheid voor het opstellen van de ‘Wet versterking participatie op decentraal niveau’, die inmiddels in behandeling is bij de Eerste Kamer. Volgens de publicatie van Broens ontbreken in deze wet een aantal voor burgerparticipatie noodzakelijke elementen. Zo beperkt het overheidsbeleid rond leren zich nu te veel tot leren voor de arbeidsmarkt. Leren in de context van burgerparticipatie – Broens noemt dit ‘sociaal leren’ – kan er niet alleen voor zorgen actief burgerschap echt tot bloei te brengen. Het kan er bovendien toe bijdragen dat de drempel voor veel mensen, met name praktisch opgeleiden, lager wordt om actief burger te worden. Aandacht voor burgerparticipatie door de (lokale) overheid is extra urgent nu de Omgevingswet daadwerkelijk van kracht is geworden.

Het leerproces dat Broens beschrijft is ook noodzakelijk voor betrokken ambtenaren, adviseurs en politici. Hoewel bestaande expertisecentra, zoals NSOB, resp. Movisie, tal van formele mogelijkheden bieden om te leren, ook over burgerparticipatie, voegt sociaal leren essentiële aspecten toe. Hierbij gaat het namelijk om vormen van leren voor en samen met de burgers, binnen de context van burgerparticipatie. Dit voegt essentiële kennis en vaardigheden toe aan de meer formele leertrajecten. De publicatie van Broens biedt, naast een beschrijving van twee voorbeelden van burgerinitiatieven, adviezen hoe dit sociaal leren in te vullen.

Margreeth Broens studeerde andragologie, specialisatie volwasseneneducatie. Zij heeft gewerkt als onderzoeker algemene volwasseneneducatie en natuur- en milieu- en duurzaamheidseducatie voor volwassenen en werkt momenteel als adviseur-onderzoeker sociaal domein, beleid en burgerparticipatie. Ze is bestuurslid van de Kring Andragologie UvA en de Stichting Learn for Life, platform voor non-formele volwasseneneducatie.

Meer informatie: ‘Sociaal leren en actief burgerschap’, auteur: Margreeth Broens. 73 pag. Uitgave: Kring Andragologie UvA (eigen beheer), ISBN: 978-90-834140-0-3. Te verkrijgen bij de boekhandel, en te bestellen via www.boekenbestellen.nl.


03/02/2025